Als ouder is het één van de belangrijkste dingen in het leven, dat het goed gaat met je kind. Goed betekent dat het zich vaak gelukkig voelt, zich ontwikkelt op school, in sport, spel, muziek en dat het plezier heeft met vrienden. Natuurlijk weet je dat een mens zich niet altijd goed voelt en je kind dus ook niet…
Moeheid, frustratie, tegenslag, pijn, het hoort erbij. En toch zou je niets liever willen dan je kind hiertegen beschermen. Zoveel mogelijk narigheid en moeilijkheden voorkomen en weghouden. Dat is goed, daar zijn ouders voor. Er zijn mensen die vinden dat kinderen in dit opzicht tegenwoordig te soft opgevoed worden. Ik deel deze mening niet. Het is onmogelijk als ouder om alle pijn en frustratie te voorkomen, er blijft nog genoeg over waar een kind mee moet dealen en jij als ouder dus ook.
Depressie en machteloosheid
Bijna 3 procent van de jongeren tussen 13 en 18 jaar heeft een depressie (bron: dossier depressie van het Nederlands Jeugdinstituut). Een depressie is een stemmingsstoornis die zich kenmerkt door gevoelens van somberheid, lusteloosheid, waardeloosheid en zinloosheid. De zin om iets te ondernemen ontbreekt, alles lijkt waardeloos en er is niets dat gevoelens van rust, tevredenheid, enthousiasme en blijdschap oproept.
Veel ouders voelen zich machteloos. Je wilt je kind helpen, maar dat lijkt niet te lukken en het voelt of je met lege handen staat. Toch ben je enorm belangrijk voor je kind, en kun je juist in deze periode veel betekenen.
Wat je wel kunt doen
Voor je kind is het heel zwaar en moeilijk om depressief te zijn. En dus heb je het als ouder ook heel moeilijk.
Iemand met een depressie is zich er vaak van bewust dat het voor de mensen om hem of haar heen moeilijk is om iemand die zo somber is, mee te maken. Dit vergroot de last. Je voelt je depressief én ook nog schuldig dat door wat jij meemaakt, een ander het ook moeilijk heeft. Dit kan er toe leiden dat een kind zich nog meer terugtrekt en contact vermijdt dan goed voor hem is.
Als ouder is het daarom belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt, dat jij voor je eigen pijn en verdriet kunt zorgen die de depressie van je kind oproept. Hierdoor zorg je dat de last die je kind erbij krijgt door jouw zorgen en verdriet zo klein mogelijk blijft. Dat betekent niet dat je moet doen alsof het voor jou niet moeilijk is dat je kind zich zo ellendig voelt. Het betekent dat je er zelf de verantwoordelijkheid voor neemt en dat je kind merkt dat je hier sterk genoeg voor bent. Dan voelt je zoon of dochter dat hij of zij er mag zijn, met depressie en al, en dat het okay is.
Dit kan je kind ervaren als hij of zij merkt dat je rustig in zijn gezelschap bent. Zijn sombere stemming durft mee te voelen en te erkennen, én er ook weer uit kunt gaan naar rustig en gewoon. En dat je ook durft te vertellen wat het voor jou betekent en hoe je hier mee omgaat. Op deze manier ben je een veilige plek voor je kind. Je kind voelt dat je er bent en tegelijkertijd voelt het dat jouw stemming en jouw gevoelstoon niet afhankelijk zijn van zijn stemming.
Dat klinkt heel mooi, denk je misschien, maar hoe doe je dat dan?
Het begint met erkennen dat je pijn en verdriet hebt, het gevoel dat hierbij hoort toelaten zonder het weg te willen hebben. Onze natuurlijke neiging is om nare gevoelens te onderdrukken, die wil je niet, daar wil je vanaf en dat is heel logisch. Punt is alleen dat het niet werkt, het kost alleen maar veel energie en roept frustratie op, omdát het niet werkt. De weg is toelaten en voelen. Als je de moed op kunt brengen om dit te doen, zal je merken dat de pijn te dragen is en dat je rustiger wordt omdat je de strijd niet meer voert om het weg te krijgen.
De natuurlijke neiging om nare gevoelens uit de weg te gaan is zo sterk en gebeurt vaak automatisch al voordat je je er bewust van bent. Het vraagt oefening om nare gevoelens bewust aan te gaan, te durven voelen én te ervaren dat je er ook weer uit kunt gaan naar rustig en gewoon. Daarom kan het goed zijn om jezelf hierin te trainen en er hulp bij in te schakelen.
Mijn ervaring is dat Mindfulness een heel werkzame methode is om dit te leren en keer op keer te oefenen. Hoe vaker je ervaart dat het je lukt hoe beter en gemakkelijker het gaat. Dat komt omdat je steeds beter herkent waar het om gaat, hoe het voelt als je het zo doet en hoe je het precies kunt doen.
Zo is een heel praktische route uit een naar gevoel bijvoorbeeld als volgt: je richt je aandacht op het nare gevoel, dat je altijd ook ergens in je lijf voelt. Voel wat je daar kunt waarnemen. Vervolgens breng je je aandacht naar je ademhaling. Steeds alleen maar je adem in en uit voelen gaan en telkens als je merkt dat je afdwaalt je aandacht weer terug brengen naar je adem. Na een minuut of wat langer, kun je nog eens terug met je aandacht naar het nare gevoel. Op deze manier heb je er even afstand van genomen. Soms is dat al voldoende om het beter te kunnen verdragen.
Ruimte voor de depressie
Door voor je eigen gevoelens te zorgen, maak je ruimte voor je kind en voor zijn of haar depressie en daarmee doe je iets dat heel waardevol is. Dat klinkt gek natuurlijk. Ruimte maken voor de depressie terwijl je niets liever wilt dan dat je kind ervan verlost is! En toch is het zo. Dat is de paradox, de schijnbare tegenstelling.
Ruimte maken voor de depressie in plaats van er tegen te vechten. Net zoals je bij het zorgen voor jezelf ruimte maakt voor je pijn en verdriet waardoor er rust komt. Door dit kunnen dragen en verdragen van je eigen pijn, ben je een voorbeeld én steun voor je kind. Je kunt het helpen de depressie te dragen, te verdragen.
En hoe gaat dat dan praktisch?
Dat hangt af van jou en je kind maar het komt er op neer dat je je kind alle tijd en ruimte geeft om depressief te zijn: te hangen, niets te doen, alleen te zijn, zich naar te voelen e.d.
En dat je je zoon of dochter ook af en toe uitnodigt om met de depressieve gevoelens erbij dingen te ondernemen. Wandelen, fietsen, hardlopen, naar de sportschool, naar de film, iets drinken, naar muziek luisteren, koken, voorlezen of wat dan ook. Iets ondernemen terwijl je kind er geen zin in heeft. Het ‘er-geen- zin-in-hebben’ is zoals het is, dat is okay en met de ‘geen-zin’ erbij doen jullie het gewoon.
Het gaat erom dat je kind in beweging blijft, contact houdt met wat er allemaal is en ook al verandert het niets aan de nare gevoelens, op de langere termijn draagt het bij aan herstel. Ook omdat het actief zijn, onbewust, contact legt met het eigene en bijzondere van je kind.
Als je depressief bent weet je niet meer wat er leuk en bijzonder aan je is. Op de één of andere manier is dit besef verstopt geraakt achter de sombere gevoelens. Het voelt alsof het er nooit geweest is, alsof het niet bestaat. Dat is een vergissing, het zit er en gaat niet weg, je kunt er alleen nu niet bij.
Als ouder ken je je kind goed en weet je als geen ander wat jouw kind leuk en bijzonder maakt. Het heeft geen zin om dit te vertellen, dat komt niet over. Het ervaren helpt wel, en dat kan door die dingen te doen waarbij je kind, voor de depressie begon, in zijn of haar element kon zijn. En door heel subtiel, langs de depressie heen, contact te maken met die bijzondere kanten van je kind, zodat hij of zij er weer een beetje weet van krijgt.
Het is en blijft moeilijk, maar op deze manier wordt het niet nog moeilijker dan het op zichzelf al is en dat maakt verschil!
Lees ook:
Het nut van chillen bij kinderen
Het is winter en mijn kind wil een korte broek aan
Zeg eens wat vaker Ja tegen je kind
Sabine Balsma
Sabine Balsma is integratief kindertherapeute en begeleid kinderen en jongeren van 0 tot en met 20 jaar en hun ouders. Haar praktijk is gevestigd in Hilversum.
