We lezen het overal; het aantal mensen op aarde gaat de komende jaren enorm stijgen, onze CO2 uitstoot wordt niet minder en de nadelen overstijgen inmiddels de voordelen in ons o zo efficiënte systeem. We hebben te maken met klimaatverandering, groeiende voedseltekorten en volgens sommigen zelfs met heuse klimaatoorlogen. Serieuze problemen die vragen om een serieuze oplossing. Het is wel duidelijk dat de Nederlander openstaat voor verandering. We stappen massaal over op LED-verlichting, rijden steeds vaker elektrische auto’s en scheiden ons afval. Maar is het genoeg? Helaas niet.
Om ‘de wereld te redden’ zal er meer moeten gebeuren. We moeten grote problemen aanpakken om grote stappen in de goede richting te zetten. En helaas is die maandelijkse (goedbedoelde!) donatie aan een goed doel of duurzaamheidsproject niet voldoende. Gelukkig is er iets wat je kunt doen wat de aller grootste impact heeft: minder tot geen dierlijke producten meer eten.
Wie is Natascha Kooiman?
Je zal wel denken: daar gaaaaaaat ze weer met haar praatje over minder vlees eten. Haha! Ik kan je geruststellen. Vandaag komt het praatje niet van mij, maar van iemand die er veel meer van weet. Ik sprak duurzaamheidsrebel Natascha Kooiman. Sinds 2010 heeft Natascha ‘het licht gezien’ en is ze zich zowel professioneel als privé steeds meer op verduurzaming gaan richten. Dit deed ze voor het eerst tijdens haar werk bij communicatie-adviesbureau BBK/Door Vriendschap Sterker , waar ze aan de wieg stond van FoodGuerilla.
Gegrepen door het onderwerp voedsel, startte ze een traineeship over de eiwittransitie bij de NGPF met als onderdeel onderzoek. Dat deed ze naar kansen voor de grote contractcateraars om hun aanbod te verduurzamen vanuit de bevinding dat daar nog heel wat te winnen leek als het om duurzaam aanbod gaat. Na een rol bij initiatieven als Viva Las Vega’s en Variatie in de Keuken, startte ze FoodQuake en Smaackmakers. De laatste is uitgegroeid tot een serieuze speler als het gaat om de voedselomgeving en specifiek in advies, begeleiding en implementatie van duurzaamheid in catering. En sinds anderhalf jaar is ze mede-kwartiermaker van de Transitie Coalitie Voedsel.
We kunnen Natascha Kooiman écht zien als kennisbron op het gebied van duurzaam voedsel en voedselomgeving. Ik kon dan ook niet wachten om haar te spreken, beter te leren kennen en haar te vragen om praktische tips. Want ik vast kan verklappen: die heeft ze in overvloed!
Verduurzamen van voedingspatroon
“Ik ben altijd al begaan geweest met de natuur, maar de grote verandering kwam bij mij toen ik mij op professioneel gebied meer met duurzame voedsel projecten ging bezighouden. Hier heb ik heel veel geleerd en dan met name op het gebied van dierlijk- ten opzichte van plantaardig eten. Ik scheidde altijd al wel mijn afval en was lid van het Wereld Natuurfonds, maar door de inzichten vanuit mijn werk zag ik dat ik meer kon doen en dat voedsel zo’n grote rol speelt. Vanuit hier ging het in fases.
Waar ik in het begin alleen het plan had om steeds wat minder vlees te eten, merkte ik al snel dat de informatie zo diepgeworteld was, dat ik het gewoon helemaal niet meer wilde. Ik zat in het vliegtuig naar Indonesië en las een boek (Hamburgers in het Paradijs), toen ineens alles op zijn plek viel. Ik zag in dat als het niet noodzakelijk is voor onze gezondheid om dieren te eten, dat ik dat niet meer wilde. Zeker omdat het nummer één impactfactor van ons individueel gedrag is, waarmee we het verschil kunnen maken voor ook het klimaat, voedseltekorten en natuur. Ik heb die vakantie drie weken lang alleen maar Gado Gado gegeten, haha!”
De overgang
“Het eten van vlees en dierlijke producten ben ik toen langzaam gaan afbouwen. In het begin vond ik het switchen van gewone yoghurt naar sojayoghurt bijvoorbeeld best heftig. Ik heb het toen makkelijker gemaakt voor mezelf door de sojayoghurt eerst door mijn gewone yoghurt te mengen. Elke dag at ik wat minder gewone- en wat meer sojayoghurt. Je hoeft het niet in één klap te doen. Kleine veranderingen maken ook al een verschil. En bij sommige dingen vond ik de plantaardige versie ook gewoon veel lekkerder, zoals melk. Mijn overtuiging is dat we minder dierlijk moeten eten en dat iedereen het zelf moet doen op een manier die voor jou prettig is.”
Guilty pleasures
“Ik heb zeker guilty pleasures die niet plantaardig zijn. Hoewel ik mijn moeder altijd probeer te beïnvloeden om minder kaas te kopen, duik ik bij mijn ouders wel de koelkast in voor een plakje kaas. En ook appeltaart en muffins kan ik niet weerstaan. Maar kaas, eieren, melk: je zal ’t in mijn koelkast niet aantreffen. En de geitenkaassalades als ik uiteten ga? Die bestel ik die standaard zónder geitenkaas. Horeca kan nog wel wat leren richting meer plantaardig. ”
Hoe zit het met kaas?
“Er zitten ook gradaties in hoe belastend producten zijn. Bij kaas bijvoorbeeld, heeft oude kaas een hogere uitstoot dan bijvoorbeeld roomkaas. Oude kaas is geconcentreerder en heeft daardoor een hogere uitstoot per kilogram product dan een kaas die minder gerijpt is. Dus als je dan kaas wilt eten, kan je vanuit milieu-oogpunt beter voor deze kazen kiezen.”
Hoe zit dit met eieren?
“Ook eieren kunnen we beter minder eten. Maar als je eieren koopt, ga dan voor de meest duurzame optie. Op dit moment is dat Kipster, die een dier-, mens-, en milieuvriendelijker ei op de markt hebben gebracht, helemaal volgens de principes van circulariteit. Maar, je kan ei in veel recepten ook helemaal vervangen door plantaardige producten. Zo is een scrambled tofu een heerlijk alternatief voor scrambled eggs en kan je van kikkererwtenvocht merengue maken. En wist je dat je een heerlijke chocolademousse met avocado maakt en pannenkoeken met hele rijpe bananen kunt bakken? Voor bijna elke toepassing is er een plantaardig (en lekker) alternatief!”
Lastige overstap
“Een heel groot deel van wat wij eten is cultuur, komt voort uit hoe wij zijn opgevoed en hoe de wereld om ons heen eruitziet. En in de wereld om ons heen is dierlijk heel normaal. Als je dan terug gaat redeneren naar de logica er achter, dan moet je tot de conclusie komen dat die er niet is. De input om dierlijke producten te maken is vele malen hoger dan om plantaardige producten te maken en de aarde kan het simpelweg niet aan om de stijgende wereldbevolking met een dieet zoals dat van ons te voeden. Het is dan ook belangrijk om los te laten van wat we zo gewend zijn te eten en wat je bij het restaurant om de hoek ziet liggen en je verdiept in hoe het écht zit.
Wanneer je inziet dat we met 7,6 miljard mensen op deze aarde rondlopen en de grondstoffen eindig zijn, dan is het niet meer logisch dat je leunt op dierlijke producten. Zo is de uitstoot van roomboter vele malen hoger dan van margarine. Je maakt dus een enorm verschil met een kleine verandering! En of dit nou roomboter versus margarine is of melk versus plantaardige melk; er kleeft gewoon een lagere impact op de wereld aan plantaardige producten. Dus waar je kan, is het goed om te minderen”, vertelt Natascha Kooiman.
“Toch vind ik het wel goed om ook de nuance aan te brengen, dat dieren wel een plek in een circulair landbouw- en voedselsysteem hebben. Dit houdt in dat je geen grondstoffen opgebruikt, maar die weer terugbrengt in het systeem en dat je daarmee in een cirkel produceert en geen afvalstromen dus, maar afvalstromen als input voor iets anders. Dieren heb je nodig om een plantaardige productie te hebben, maar dat is zo’n klein aandeel en niet een doel op zich. Zo is het ook met roomboter. Als roomboter produceren een doel op zich is, dan past het niet binnen een circulair systeem en slaat het nergens op.”
Doen wat je kunt
“Het gaat denk ik ook niet om dat je rigoureus stopt met alles wat dierlijk is. Maar wel dat je kijkt waar de quick wins zitten voor jou. De dingen die je makkelijk kan vervangen zonder dat je het echt merkt. Het is altijd wennen om nieuwe producten te eten, maar blijf proberen en zoek naar manieren die voor jou werken. Uiteindelijk gaat het erom dat je doet wat je kunt en dat je veranderingen doorvoert die bij jou passen. Misschien dat het voor jou onmogelijk is om roomboter te laten staan, maar vind je het veel makkelijker om de melk in je cappuccino te vervangen door plantaardige melk. Zo is het met alles: zoek naar een manier die voor jou werkt en blijf openstaan voor nieuwe dingen. Dat je de ene plantaardige melk of vleesvervanger niet lekker vindt, hoeft niet te betekenen dat je ze allemaal vies vindt.”
Instagram Natascha Kooiman
Meer te weten komen over Natascha Kooiman en wat haar bezighoudt? Volg haar dan op Instagram!
