Waarom investeerden verstandige mensen normaal gesproken al hun geld in een valse munt met een cult-achtig rekruteringsprogramma? Wij hebben alle informatie bij elkaar gesprokkeld, van de BBC en andere bronnen. Zodat dit verhaal ook op damespraatjes.nl beschikbaar is voor Nederlandstalige lezers!
Vriendin
De eerste keer dat Georgia Catt van de BBC de naam One Coin hoorde was het door een vriendin. Deze vriendin had een bedrag van 70.000 euro belegd. “Ze waren absoluut geïnvesteerd, en zeiden dat het het volgende grote ding zou worden,” herinnert ze zich.
Te mooi om waar te zijn
Voor Catt, een BBC-radioproducent, leek de belofte van een enorm rendement op iets waar vrijwel niemand van had gehoord, te mooi om waar te zijn. Ze begon onderzoek te doen naar One Coin, en eindigde met het ontgraven van wat ze beschrijft als de “perfecte oplichterij”: een multi-miljard dollar oplichterij die een valse munt combineerde met een cult-achtige rekruteringsprogramma dat zich voedt met een piramidespel.
FOMO
Bovenal was ze verbaasd hoe weinig dekking er was geweest. “Het was een hyper versie van zoveel dingen die nu in de wereld spelen: de hype rond technologie, de angst om te missen (wat ze ook wel fomo noemen in het Engels (Fear of Missing Out)), hoe gemakkelijk het is om geloofwaardigheid op te bouwen, wantrouwen in de gevestigde orde en de mainstream media.” Catt dacht ook dat de oplichting een grote podcast zou zijn. Ze had gelijk.
Hit
De Missing Cryptoqueen – de show die zij en technologiejournaliste Jamie Bartlett hebben gemaakt over One Coin – is een enorme hit geweest, met de langverwachte finale die op 04/11/2019 is uitgebracht.
Wie is zij?
Maar wie is de Cryptoqueen? Catt en Bartlett waren verslaafd aan de One Coin oplichterij, met zijn wendingen en verhalen over gewone mensen die alles verloren hebben. De eerste persoon die ze ontmoeten, Jen, investeerde niet alleen haar eigen geld, maar overtuigde ook haar familie om het hunne te investeren, voor een bedrag van 220.000 pond. Maar meer dan dat, ze waren geïntrigeerd door de opr(l)ichtster, de in Bulgarije geboren Dr. Ruja Ignatova, die in 2017 aan de grond ging, net toen de wetshandhavers de wind van het bedrijf begonnen te krijgen. Ignatova zou een evenement in Lissabon bijwonen, maar stapte in een vliegtuig naar Athene en verdween. Haar broer Konstantin is sindsdien aangehouden door de FBI.
Spannend verhaal
De podcast weeft het spannende verhaal van Ignatova – een glamoureuze, in Oxford opgeleide ondernemer die een groot publiek naar haar One Coin lezingen trok – met dat van haar bedrijf, als Catt en Bartlett stuk samen wat er van haar is geworden. Hun zoektocht heeft hen naar plaatsen gebracht die zo divers zijn als een schoonheidswedstrijd in Roemenië, gerund door One Coin en een stad in Zuid-Duitsland waar Ignatova’s familie ooit een metaalfabriek bezat. Week na week is het verhaal op vreemde raakvlakken vervaagd.
Laatste aflevering
De mengeling van de echte criminaliteit en het waarschuwende technische verhaal betekent ook dat het verhaal zich tijdens de productie heeft blijven ontvouwen. De voorlaatste aflevering werd met vijf dagen vertraagd, toen ze besloten naar het buitenland te gaan om een mogelijke aanwijzing naar Ignatova te volgen.
Verontrustend
Bovendien, zegt Bartlett, is het graven in iets dat nog steeds zeer levendig is (One Coin blijft werken, ondanks het bewijs van snode activiteit) verontrustend. Dit is omdat in de wereld met cryptocurrencies alles blijft werken, dit kan je ook merken aan de schandalen rond de valse bitcoin advertenties die bezig waren in NL waarbij ze bekende Nederlanders hebben gebruikt. De reden is achter de technologie zoals Bitcoin Code en andere legitieme systemen is het praktisch onmogelijk voor de niet professional om het verschil te zien tussen goede en slechte cryptomunten. “Het kan een beetje eng zijn,” zegt hij. “Als je online gaat, doen al deze geruchten de ronde. We gaan er niet te veel op in, mede om juridische redenen, maar de geruchten gaan over wie er echt bij betrokken is, de schimmige mensen die erachter zitten, welke criminele groepen er bij betrokken zijn – dat hebben we allemaal op de achtergrond gehad.”
Expert
Toch zijn ze blijven graven in Ignatova’s achtergrond, enthousiast om uit te vinden wat iemand haar talenten tot zo’n onrechtvaardig schema heeft gemaakt. “Ze is een ongelooflijk fascinerend persoon,” zegt Bartlett. “Ze is ongelooflijk dapper op een vreemde manier, en een raar figuur van obsessie voor de mensen die haar volgen. Onze kijk op haar ging van ‘papieren dunnen voorpersoon’ naar ‘ongelooflijk intelligent en zeer bekwaam’ naar waar ik nu ben, wat – zoals Ruja zelf zegt in een van de FBI-documenten – ‘een expert is in de omgang met het grijze gebied van het leven’, en het vinden van hiaten in regels en wetten’. De podcasters vragen zich af of de Cryptoqueen misschien ergens is, luisterend naar hun podcast. “Ik denk dat ze dat is,” zegt Catt.
Schuld
Als ze de laatste aflevering vrijgeven – een “nog verwoestender” hoofdstuk van de One Coin scam in Oeganda, zegt Catt – hopen ze alles aan elkaar te binden. “We dachten dat het belangrijk was om te eindigen met mensen die echt de echte menselijke kosten van zoiets voelen,” zegt Bartlett, en voegt eraan toe dat ze een schuld hebben aan de slachtoffers van de zwendel. “Hoe nerveus het ook is geweest voor ons, het is veel enger voor hen.”
