Voordat ik aan het boek ‘Ik Mis mezelf ‘ van Lisa Genova begin, vraag ik me af of de filmbeelden me in de weg gaan zitten. Kort voor ik het boek in handen kreeg had ik de film ‘Still Alice’ al gezien in de bioscoop. De foto op de omslag is een fragment uit het boek. Eerdere ervaringen met het zien van verfilmde boeken waren teleurstellend, meestal in het nadeel van het boek. Vaak gaf ik het halverwege al op.
Met dit boek gaat het anders, dat ervaar ik al bij het lezen van het eerste hoofdstuk. Alice is een vrouw van middelbare leeftijd als de eerste tekenen van Alzheimer zich openbaren. Tijdens een belangrijke speech, die aanvankelijk zeer vlot verloopt, kan ze ineens niet meer op een woord komen. Ze maakt in korte tijd nog een aantal incidenten mee, die ze in eerste instantie wijdt aan haar drukke bestaan en de zich aandienende overgang. Ze bezoekt hiervoor de huisarts, die haar doorstuurt naar een neuroloog.
Voor Alice komt de diagnose Alzheimer kort na haar 50ste verjaardag hard aan. Ze weet er ook weinig van. Het heeft iets te maken met neurotransmitters en de hippocampus, die zorgt voor het aanmaken van nieuwe herinneringen. Ze weet dat anomie (een woord dat op het puntje van je tong ligt) een belangrijk symptoom is. Maar door de diagnose staat haar hele wereld op zijn kop.
Alice is een alom gerespecteerde professor in de psychologie aan de Harvard University met een glansrijke carrière. Ze is gespecialiseerd in de processen die ten grondslag liggen aan taalververwerving, -structurering en –gebruik. Ze is getrouwd met een fantastische man, met eveneens een succesvolle loopbaan en heeft drie prachtige, volwassen kinderen, twee dochters en een zoon. De collega’s van de universiteit zijn als een familie voor haar. Later in haar ziekteproces blijft er weinig van het familiaire gevoel over. Vrienden, collega’s weten niet om te gaan met het veranderende gedrag en het voortschrijdende geheugenverlies van Alice. Ze trekt zich noodgedwongen steeds meer terug op haar eigen eiland.
Dat Alice een bijzonder intelligente vrouw is, blijkt in haar voordeel te zijn bij het aftakelingsproces. Ze kan door het aanspreken van ‘andere bronnen’ in haar hersenen soms nog aardig verdoezelen dat ze de ziekte heeft. Ook vraagt ze zich af of haar sportieve inspanningen, ze loopt graag hard, een positief effect zullen hebben op het verloop van de ziekte.
De vorm van Alzheimer is een erfelijke variant. Alice kan niet achterhalen of ze het heeft geërfd van haar ouders . Haar moeder en haar zus zijn veel te jong overleden bij een auto-ongeluk en haar eeuwig dronken vader heeft ze twee jaar geleden begraven. Ze had toen nog geen weet van deze ziekte. Ze laat haar eigen kinderen kiezen, wel of geen onderzoek om te bepalen of de ziekte zich ooit zal openbaren. Twee van haar kinderen laten zich testen, een ervan zal in de toekomst hetzelfde lot beschoren zijn.
Alice is zich bewust van het ‘monster’ dat in haar huist en al haar functies aantast, zoals ruimtelijk inzicht, stabiliteit, oriëntatie- en concentratievermogen, maar dat vooral al haar herinneringen aan gisteren zo meedogenloos verslindt. Ze heeft nog wel heldere beelden van haar jeugd, studententijd en de beginjaren van haar huwelijk en carrière.
In het boek wordt met veel kennis van zaken gesproken over medicijnen, hoe ze heten, wat ze doen, of ze nog in de experimentele fase zitten of dat ze al toegelaten zijn ter behandeling van de ziekte. Vooral haar man John, een onderzoeker, wil dat Alice de best werkende medicijnen krijgt, in de vage hoop dat deze het aftakelingsproces vertragen.
Dat de schrijfster, Lisa Genova, zo in de huid van de hoofdpersoon kan kruipen en de twijfels, de innerlijke strijd, het aftakelingsproces zo treffend kan beschrijven, vind ik bijzonder knap. Ze laat me nadenken wat het betekent om de controle over jezelf en je eigen handelen te verliezen. En ik stel mezelf vragen als: Wat zou het stempel Alzheimer met mij doen? Zou ik dezelfde keuzes maken als Alice, zou ik er op dezelfde wanhopige wijze mee om gaan? De schrijfster weet verder goed te verwoorden welke processen in de hersenen Alzheimer op deze leeftijd veroorzaken.
Dit verhaal is een aanrader voor iedereen: belanghebbenden, mantelzorgers of geïnteresseerden. Je weet immers nooit of het monster dat Alzheimer heet, ook jouw hersenfuncties op een dag één voor één zal uitschakelen.
Lisanne Teeuwen (53), moeder van twee volwassen dochters, leerkracht Taalklas op een basisschool, (inval)leerkracht basisonderwijs en daarnaast nog steeds op zoek naar die ene uitdagende, bij haar talenten passende baan. Een veelheid van passies en hobby’s maken dat ze zich geen seconde verveelt. Op sportief gebied: wandelen, fietsen en roeien. Creatief: kleding maken. Cultureel: museumbezoek en kunstgeschiedenis. Ontspanning: veel lezen, schrijven, muziek en puzzelen. Een boogschutter ten voeten uit.
