Ik was wat huiverig toen ik het boek Up geschreven door Myrthe van der Meer in mijn handen kreeg gedrukt. Niet zo zeer door de kaft, maar door de term ‘psychiatrische roman’ die onder de titel staat. Anderzijds werd ik er ook door getriggerd. Want wat is een psychiatrische roman? Een psychologische roman begrijp ik. Daarin worden psychologische spelletjes met verstrekkende gevolgen gespeeld. Zoiets. Maar een psychiatrische roman? Ik kon me er geen voorstelling van maken.
Voorkennis had ik niet, want de voorganger van Up, het boek Paaz, heb ik niet gelezen. Na het lezen van Up kan ik zeggen: heb ik nóg niet gelezen, want ik ben er nu razend nieuwsgierig naar.
Als je zelf geen last van geestelijke klachten hebt en geen mensen in je omgeving die regelmatig in een depressie vallen, borderliner zijn, of andere met andere psychische klachten moeten dealen, kun je je nauwelijks voorstellen wat het is om depressief te zijn. Twintiger Emma Nieuwenhuis, hoofdpersoon in het boek Up, verblijft op de psychiatrische afdeling van het algemeen ziekenhuis, afgekort de paaz. Het boek begint op de laatste dag van haar verblijf in de paaz. Ze verheugt zich op het eindgesprek dat ze die dag met haar psychiater heeft. Naar huis! Heerlijk! Echter: het loopt allemaal anders. Haar vaste psychiater, dokter Visser, is er niet en het gesprek wordt overgenomen door dokter Rajid Panjani. En deze psychiater weet niets van eindgesprek en haar vertrek. Sterker: in het dossier leest hij dat ze suïcidaal is.
Even ben je als lezer uit je evenwicht. Want: wie is hier nou gek? Naast het etiket Asperger, krijgt Emma het predicaat manisch-depressief cadeau. Bovendien heeft ze waanideeën, ziet ze honden lopen die er niet zijn en hoort ze mensen Pools praten die gewoon in het Nederlands converseren. Een situatie om nou niet heel gelukkig van te worden. Dat is Emma ook niet, maar ondanks alles houdt ze de moed erin en komt ze, samen met andere patiënten tot heldere inzichten. Als de patiënt Elisabeth, een dame in de zestig, aan Emma vraagt waarom zij in hemelsnaam op de paaz zit, antwoordt Emma: ‘Ik zit hier omdat dit de enige plek is waar ik niet voel wat ik ben kwijtgeraakt. Omdat ik hier niet voel wat de depressie en manie van me afgenomen hebben. Natuurlijk is het thuis fijner met al mijn spullen, hobby’s, vriend, alles waar ik van houd en blij van word… Maar dat voel ik niet meer. Ik weet dat ik van ze hou, maar het gevoel is weg.’ Voor mij is dit de kern van een verschrikkelijk mooi boek. Van een boek waarin de pijn van iemand die manisch-depressief is bijna voelbaar is, maar die daar ook van een afstandje naar kan kijken en het zelfs kan relativeren.
Ik weet nu dat een psychiatrische roman geen zware kost hoeft te zijn waarvan je nog dagen met een knoop in je buik rond loopt. De humor, de luchtigheid die Myrthe van der Meer in haar verhaal stopt, zorgt er zelfs voor dat je soms hardop moet lachen en een soort van begrip krijgt. Begrip voor de patiënt, het verplegend personeel en niet in de laatste plaats voor de mensen die dichtbij staan.
Up is geschreven door Myrthe van der Meer, kost 19,99 en is verkrijgbaar bij www.bol.com
Karin van Leeuwen (42 jaar) schrijft vanuit uit haar eigen bedrijf De Gooise Pen en is drukker dan ooit. Heeft twintig jaar voor kranten gewerkt en schrijft blogs voor Damespraatjes. Ze woont samen met Robert Brekelmans en hun twee boenders Bob en Tom in ’t Gooi. Naast schrijven is lezen een grote hobby. De andere passie is sporten; heel wat uurtjes brengt zij door in de sportschool om een spinning-, pump-, of bodybalanceles te volgen. Sinds kort is ze regelmatig op het voetbalveld te vinden om het team van haar oudste te coachen.
