Twee weken geleden was ik op een begrafenis van een jonge vrouw die maar 32 jaar mocht worden. Lotte Wolf, een echte powervrouw. Ze stond vol in het leven en bol van de positiviteit, was knetterverliefd en had een grote passie voor haar werk. Ze was een goede vriendin van mijn vriend en plotseling was ze overleden. Het maakte me boos, verdrietig, radeloos en angstig. En dan ben ik niet eens directe familie, die overigens allemaal zo dapper waren dat ze zelf spraken op haar begrafenis. Het sneed dwars door mij heen. ‘Hoe kunnen haar ouders zulk groot verdriet ooit verwerken en weer doorgaan met hun leven?’ dacht ik. Ik deed wat research om het nare gevoel van me af te zetten.
Ouders verliezen hun identiteit
Het ergste wat je als ouder kan overkomen, is het verliezen van je kind, op welke leeftijd dan ook. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het rouwproces na het verlies van een kind intenser is en langer duur dan bij het verlies van andere dierbaren. De Canadese onderzoeker Jennifer Buckle interviewde verschillende ouders na het verlies van hun kind. Ze ontdekte dat ouders een deel van hun identiteit verliezen. Hun identiteit is die van het beschermen en opvoeden van je kind. Na het verlies kunnen de gevoelens erg uiteenlopen. Van totale onmacht en verlies van zelfwaarde tot leegte en onveiligheid. Ook gevoelens van schuld kunnen de kop opsteken. Ouders hebben dan het gevoel dat ze te weinig tijd met hun kind hebben doorgebracht of denken nog lang na over ruzies of discussies die ze met hun kind hadden. Ook raken ze het vertrouwen in het leven kwijt en kan hun gevoel van rechtvaardigheid zijn aangetast.
Focus op overleven en de herinnering
Ieder persoon gaat anders om met een heftig verlies. Er is dus geen vast ‘programma’ om te volgen na zoiets emotioneels, maar er zijn wel overeenkomsten. Ouders die de steun krijgen die ze nodig hebben van vrienden en familie zijn in staat hun leven wat sneller op te pakken. Maar ook de manier waarop ze het rouwproces ingaan, is essentieel. Volgens een ander onderzoek zijn de ouders die focussen op overleven beter instaat om het verlies een plekje te geven en minder gevoelig zijn voor een blijvende depressie. Ook wordt aangeraden om niet te veel nadruk te leggen op het overlijden, maar op het voortbestaan van je kind in je hoofd en je hart. Denk aan alle mooie momenten die je hebt mogen meemaken met hem of haar. Of als je iets moois of leuks meemaakt, denk dan dat hij of zij dat ook ziet vanaf een andere plek. Je kind draag je altijd bij je en accepteer dat je dit verdriet altijd bij je zal dragen.
Hulp van buitenaf
Er zijn in Nederland verschillende hulpinstanties voor rouwverwerking na het verliezen van een kind. Bijvoorbeeld Vereniging Ouders van een Overleden Kind, dat is een landelijke zelfhulporganisatie die ouders adviezen geeft om hun verlies te verwerken.
Dit kleine onderzoekje heeft me niet minder verdrietig of boos gemaakt, het is hoe dan ook een ongelooflijk intens verlies wat niemand mag meemaken. Voor haar ouders, broer, vriend en goede vrienden is het nog steeds onvoorstelbaar. Het feit dat ze zo geliefd was door zoveel mensen maakt het nog moeilijker en oneerlijker, vooral na alle mooie, grappige en ontroerende verhalen die je op zulke momenten over iemand hoort. Hoe heftig het ook is, het ging voor mij gepaard met een realitycheck: Geniet van elkaar zoveel je kan, die momenten draag je altijd bij je. En leef zoals Lotte deed: zonder concessies, lekker rebels en met een goede dosis humor.
