Het contact met een ouder verbreken doet een kind maar zelden. Zelfs in verschrikkelijke omstandigheden blijft een kind trouw aan zijn ouders. Vaak verandert dit wanneer kinderen ouder worden, gaan nadenken over goed en fout en zelf kiezen wat ze wel en niet accepteren. Zo zie je vaak dat kinderen die mishandeld, misbruikt of verwaarloosd zijn, pas later het contact verbreken.
Wie ook het contact met haar moeder verbrak, is Florine. “Mijn moeder is inmiddels al zes jaar dood, maar ik denk nog elke dag aan haar. Vooral toen ik vorig jaar zelf een kind kreeg, kwamen veel herinneringen aan vroeger naar boven. En dat zijn helaas niet allemaal even leuke herinneringen.”
Zieke gedachten
Van buiten leek het gezin van Florine heel normaal. “We woonden in een rijtjeshuis, mijn vader werkte als opzichter in een fabriek, mijn moeder was huisvrouw. Ik had twee oudere broers en mijn vader reed een typische middenklasse auto.” Dat het er binnenhuis anders aan toe ging, realiseerde Florine zich pas toen ze 12 jaar oud was.
“Mijn vader was een lieverd, maar mijn moeder een haatdragende vrouw. Achteraf denk ik dat zelfs mijn vader bang voor haar was. De enige reden waarom hij niet bij haar weg is gegaan, is omdat hij ons niet in de steek wilde laten. Mijn moeder wist dit en had wel door dat zij de baas was. Hierdoor kon ze ongestoord haar ziekte gedachten op ons loslaten.”
Luizen en ziektes
De moeder van Florine had altijd al een hekel aan Joden. “Waar dat vandaan kwam weet ik nog steeds niet. Het lijkt bijna alsof er vroeger iets is gebeurd, maar dat heeft ze nooit toegegeven. Dagelijks vertelde ze mijn broers en mij dat we absoluut niet met de Joodse kinderen van de school naast ons mochten omgaan. Ze zei dat ze luizen hadden, ons geld wilden stelen en ziektes bij zich droegen.” Florine schaamt zich er nog steeds voor, maar als kind geloofde ze alles wat haar moeder zei.
“Toen ik naar de middelbare school ging en tijdens de geschiedenisles over de Tweede Wereldoorlog, Hitler en de holocaust hoorde, begon ik voor het eerst vraagtekens bij de mening van mijn moeder te zetten. Thuis vroeg ik haar waarom ze zo over Joden sprak en ik zei dat we op school leerden dat Hitler vreselijke dingen had gedaan. Mijn moeder antwoordde dat ik niet alles uit de geschiedenisboeken moest geloven en zei dat Hitler een groot man was.”
Contact verbroken
Als kind wist Florine niet aan de vreselijke ideeën van haar moeder te ontsnappen. “Ik durfde het tegen niemand te vertellen. En ook met mijn broers kon ik er niet over praten. Liefde kreeg ik niet van mijn moeder, maar gelukkig des te meer van mijn vader.” Toen de vader van Florine jong kwam te overlijden, gingen haar broers direct het huis uit. “Ze lieten mij gewoon bij haar achter. Destijds haatte ik ze, maar inmiddels snap ik het.” Toen Florine zeventien werd en zelf ging studeren, verliet ook zij het nest.
“Pas toen ik 27 jaar was, heb ik tegen mijn moeder durven zeggen dat ik het kwalijk vond dat ze zo over Joden dacht en sprak.” De moeder van Florine wil de discussie niet met Florine aangaan en zegt dat ze er zelf nog wel achter zal komen dat ze gelijk heeft. “Dat was de laatste keer dat ik haar zag of sprak. Ik had nooit het voornemen het contact te verbreken, maar ik kon gewoon niet anders. Ik was een volwassen vrouw, met een goede baan en eigen idealen. Blijven luisteren naar de antisemitische uitspraken van mijn moeder was voor mij gewoon niet meer te doen.”
Eenzaam gestorven
Ook de broers van Florine spraken hun moeder de laatste jaren van haar leven nauwelijks meer. “Ik heb gehoord dat ze vrij snel vereenzaamde toen wij alle drie uit huis waren. Niet gek, want met zulke overtuigingen maak je geen vrienden. Op 68-jarige leeftijd is ze overleden. Ze had kanker en heeft besloten zich niet te laten behandelen. Mijn broers hebben voor het overlijden nog afscheid van haar genomen, ik had daar helemaal geen zin in. Op de uitvaart ben ik wel geweest, vooral omdat ik benieuwd was of er mensen aanwezig zouden zijn. De zaal was maar voor een kwart gevuld en het grootste deel van de aanwezigen waren niet eens echt vrienden van haar. Ze is eenzaam gestorven. En ja, dat was haar verdiende loon.”
