Tv-programma Vier Handen op één Buik volgt jonge (aanstaande) moeders. Zij tekenen verregaande contracten in ruil voor een vergoeding. ‘Ik had hulp nodig. Het maakte me niet uit hoe of van wie.’ Vier Handen op één Buik is een programma van de publieke omroep, gemaakt in samenwerking met producent Skyhigh TV. Het eerste seizoen was in 2012 bij BNN (nu BNNVARA) te zien. Het NRC schreef een uitgebreid artikel over het programma, de makers en deelnemers en stelde diverse misstanden aan de kaak. In dit artikel maken we gebruik van fragmenten uit het artikel van het NRC.
Zwangere tieners
Het programma draait expliciet om het bieden van hulp. Bekende moeders „ontfermen” zich over zwangere tieners. Iedere aflevering staat één jonge vrouw centraal. Vaak is die minderjarig, de jongste is vijftien jaar. Zij worden gevolgd tijdens hun zwangerschap, de bevalling en daarna. Al die jongeren hebben één ding gemeen: ze komen om in de problemen. Verschillende tieners staan onder toezicht van een voogd, zijn onder bewind gesteld of hebben in het verleden in gesloten instellingen gezeten. En, belangrijk detail: verreweg de meesten kampen met grote financiële zorgen.
Kijkers zien hoe jonge (aanstaande) moeders hulp krijgen bij hun zoektocht naar woonruimte, bijbanen en opleidingen. Ze krijgen kinderwagens, zwangerschapscursussen, en hulp van psychologen of coaches. Ook wordt er bemiddeld bij ruzies, wordt er geschilderd, gepoetst en geordend. En er wordt veelvuldig gewezen op het gevaar van roken tijdens de zwangerschap. Kortom, zo claimen de makers, „wij ondersteunen de meiden waar we kunnen”, en zetten „alles op alles om ervoor te zorgen dat de aanstaande tienermoeders echt iets van hun leven en dat van hun baby’s gaan maken”.
Belang van deelnemer
In de praktijk, zo blijkt nu, staan de belangen van deelnemers lang niet altijd voorop.
Voor dit artikel spraken we vier oud-deelnemers en (in drie gevallen) hun partners, een oud werknemer van het productiehuis en een pastor die betrokken was bij de opnames. We kregen inzage in contracten en WhatsApp-berichten.
Verregaande contracten
De jonge, vaak minderjarige deelnemers tekenen doorgaans verregaande contracten. Zij verkeren in financieel kwetsbare situaties, en het bedrag dat tegenover deelname staat – 750 euro – is vaak doorslaggevend. In ruil daarvoor geven zij veel rechten weg. Drie van de vier deelnemers die wij spraken wilden tijdens de draaiperiode met deelname stoppen, maar konden dat niet. Op stoppen zonder „aantoonbare reden van overmacht” staat een boete van 5.000 euro, zo is contractueel vastgelegd. Praten met de pers mogen deelnemers alleen na „schriftelijke toestemming” van de producent. Daar staat tegenover dat intieme opnames – van de tieners, en hun pasgeborenen – op televisie uitgezonden mogen worden zonder dat zij die vooraf te zien krijgen. In het contract staat dat de zeggenschap over de beelden volledig ligt bij de producent. Soms gaat het om uiterst privacygevoelige informatie.
Verder lezen?
Verder lezen lezen kan in het oorspronkelijke artikel van het NRC.
