Boeken over slavernij oefenen een vreemd soort aantrekkingskracht op mij uit. Ik heb er al verschillende gelezen. Vaak zijn het geromantiseerde verhalen, waarin op pijnlijke wijze wordt blootgelegd hoe slavenhouders, plantage-eigenaren of andere grootgrondbezitters omgingen met hun vermeende eigendom: slaven. Meestal zit er in zo’n verhaal ook wel een personage die er andere, meer menselijkere ideeën op na houdt. Zo ook in het boek WITTE VLEUGELS, ZWARTE VLEUGELS van een voor mij onbekende Amerikaanse schrijfster, SUE MONK KIDD.
De bron van mijn nieuwsgierigheid is wellicht niet het verhaal zelf, maar de ongelijkwaardigheid en superioriteit die het blanke ras, ons aller voorvaderen, zich meenden te kunnen aanmeten. Plaatsvervangende schaamte en onomkeerbaar schuldgevoel maken zich van mij meester, want wie heeft het recht om een ander, vaak nog ondersteund met uitspraken over Gods wil, als minderwaardig te behandelen.
Het is niet voor niets dat ik het boek Witte vleugels, Zwarte vleugels nauwelijks naast me neer kon leggen, elk vrij moment las ik weer een paar hoofdstukken. De schrijfster heeft een bijzondere verhalenlijn gecreëerd door het neerzetten van twee hoofdpersonen, die elk vanuit hun eigen beleving, de gang van zaken weergeven op de plantage van de familie Grimké , aan het begin van de 19e eeuw. Om en om vertellen Sarah, de eigenzinnige en intelligente dochter van jurist en plantagehouder Grimké en Hetty, de slavendochter van Charlotte hun verhaal. Hetty is de officiële naam die de slaveneigenaar haar heeft gegeven; door haar moeder en de andere slaven werd ze Handful genoemd, omdat ze te vroeg was geboren.
Het verhaal van Sarah berust voor een groot deel op waar gebeurde historische feiten. Samen met haar zus Angelina (Nina) blijkt ze een van de grootste voorvechters te zijn geweest voor afschaffing van de slavernij. Daarnaast stelden ze ook de vrouwenrechten ter discussie. Beroemd en berucht waren ze. Beroemd bij de vrouwen, die in het Noorden van Amerika naar hun speeches luisterden en hun pamfletten lazen. Berucht omdat hun strijd voor vrijheid van alle negers ook door drong in de Zuidelijke staten, die tegen zich lange tijd tegen de afschaffing van de slavernij bleven verzetten. In Charleston, de geboortestad van beide zusters, werden ze als ongewenste personen aangemerkt.
Sue Monk Kidd heeft een groot deel van het verhaal van Sarah gebaseerd op historische geschriften, bewaarde documenten en dagboeken en brieven van Sarah zelf. Van Handful is alleen bekend dat zij door mevrouw Grimké op de 11e verjaardag van Sarah aan haar dochter werd geschonken. In het echte leven is zij vrij jong gestorven. In het boek heeft de schrijfster voor haar een eigen verhaallijn geschreven waarin het harde slavenbestaan gruwelijke beelden oproept die elk voorstellingsvermogen te boven gaan. Handful is net als haar moeder een talentvol naaister die daardoor ook een bijzondere positie inneemt bij de familie Grimké. Sarah leert haar lezen, hetgeen absoluut ondenkbaar en streng verboden was. Zowel Handful als Sarah worden hiervoor gestraft als het ontdekt wordt.
Nina is het 12 jaar jongere zusje dat vanaf haar geboorte door Sarah onder haar hoede wordt genomen. Ze hebben een bijzonder hechte band, die slechts door fysieke afstand, onder druk komt te staan. Nina weet zich ook los te maken van de strakke en strenge regels die in het sociale milieu van begin 19e eeuw golden in Charleston. Ze blijft lange tijd ongehuwd en dat geeft haar de ruimte om samen met Sarah te strijden voor afschaffing van de slavernij.
Het is een intrigerend boek, de schrijfster weet een gevoelige snaar te raken. Enerzijds door het zware onmenselijke slavenbestaan en anderzijds door de rigide houding van mannen ten opzichte van vrouwen en de sociale status van de gemeenschap, die het vrouwen van die tijd onmogelijk maakte om zich een ander doel te stellen dan te trouwen en kinderen te baren. Dat het de zusters Grimké toch gelukt is, is vooral te danken aan hun eigenzinnigheid en hun sterke overtuiging dat de wereld waarin zijn leefden niet paste bij hun ideeën over vrijheid en gelijkheid voor alle menselijke wezens op deze aarde.
Titel: Witte Vleugels, Zwarte Vleugels
Auteur: Sue Monk Kidd
Uitgeverij: The House of Books
Prijs: € 19,95 (verschijnt maart 2015)
E-Book: € 4,99 (al wel te downloaden)
Lisanne Teeuwen (54) recenseert boeken voor Damespraatjes en is moeder van twee jong volwassen dochters, (inval)leerkracht basisonderwijs en op zoek naar die ene uitdagende, bij haar talenten passende baan.
Een veelheid van passies en hobby’s maken dat ze zich geen seconde verveelt. Op sportief gebied: wandelen, fietsen en roeien. Creatief: kleding maken. Cultureel: museumbezoek en kunstgeschiedenis. Ontspanning: veel lezen, schrijven, muziek en puzzelen. Een boogschutter ten voeten uit.
