Patricia: “Ik voel me gevangen in mijn rol als zorgende dochter”

Patricia is 38 en de oudste van drie kinderen. Al sinds haar moeder ziek werd, voelt ze zich verantwoordelijk voor haar. “Mijn moeder heeft altijd veel voor ons gedaan,” vertelt Patricia. “Ze werkte hard, stond altijd voor ons klaar, en zorgde ervoor dat we nooit iets tekortkwamen. Toen ze ziek werd, dacht ik: nu is het mijn beurt om voor haar te zorgen.” Wat begon als een vanzelfsprekende stap uit liefde, is langzaam iets geworden wat haar steeds zwaarder valt.

Schuldig

“Het begon met kleine dingen,” legt ze uit. “Even mee naar het ziekenhuis, een maaltijd brengen, wat administratie regelen. Maar inmiddels doe ik bijna alles: ik doe haar boodschappen, plan haar afspraken, houd contact met de thuiszorg, en ga meerdere keren per week langs. Als ik een dag niet kom, voel ik me schuldig.” Patricia’s broers wonen allebei verder weg en hebben gezinnen. “Ze zeggen vaak: ‘Jij woont dichtbij, voor jou is het makkelijker.’ En dat klopt ergens ook. Maar ik heb zelf ook een baan en een gezin. Soms heb ik het gevoel dat ik er alleen voor sta.”

Zorg neemt haar leven over

Langzaam maar zeker is de zorg voor haar moeder het middelpunt van Patricia’s leven geworden. “Als ik opsta, denk ik aan haar. Heeft ze goed geslapen? Heeft ze genoeg eten in huis? En als ik naar bed ga, pieker ik over wat ik morgen nog moet regelen.” Haar man probeert begrip te tonen, maar merkt dat Patricia steeds vaker afwezig is. “Hij zegt weleens dat hij me mist, dat we elkaar nog maar zelden echt spreken. En hij heeft gelijk. Soms zit ik thuis op de bank, maar met mijn hoofd ben ik ergens anders. Bij mijn moeder.” Ook haar kinderen merken het. “Mijn dochter vroeg laatst: ‘Mama, waarom ben je altijd bij oma en niet bij mij?’ Dat brak mijn hart. Ik probeer uit te leggen dat oma ziek is en hulp nodig heeft, maar ik zie aan haar dat ze het niet begrijpt.”

Schuldgevoel en verwachtingen

Patricia weet dat haar moeder haar hulp waardeert, maar soms voelt ze zich gebruikt. “Mijn moeder zegt vaak: ‘Jij bent altijd zo goed voor me, zonder jou red ik het niet.’ En hoewel dat lief bedoeld is, voel ik ook de druk. Want als ik een keer zeg dat ik niet kan, klinkt ze teleurgesteld. Dan krijg ik meteen schuldgevoel.” Wat het extra moeilijk maakt, is dat Patricia van nature zorgzaam is. “Ik ben altijd degene geweest die dingen oplost, die zorgt dat het goed komt. Op mijn werk, in mijn gezin, bij vrienden. En nu ook weer hier. Maar soms zou ik willen dat iemand anders het even overnam.”

De onzichtbare last

De zorg voor een ouder wordt vaak als vanzelfsprekend gezien, merkt Patricia. “Mensen zeggen: ‘Dat hoort erbij, toch? Je moeder heeft ook voor jou gezorgd.’ En dat is waar, maar het voelt soms alsof ik geen keuze heb. Alsof het niet meer om liefde gaat, maar om plicht.” Ze vertelt dat ze haar moeder nog steeds graag ziet, maar dat hun relatie veranderd is. “Vroeger konden we samen lachen, winkelen, kletsen. Nu gaat het bijna alleen nog over haar gezondheid, medicijnen en afspraken. Ik mis gewoon mijn moeder, zoals ze vroeger was.”

De rolverdeling in het gezin

Haar broers doen wel wat, maar Patricia merkt dat ze het gesprek over verdeling van taken moeilijk vindt. “Ik wil geen ruzie. Dus als iemand zegt: ‘Kun jij dat even doen?’, zeg ik gewoon ja. En diep vanbinnen hoop ik dat ze op een dag uit zichzelf meer initiatief nemen. Maar dat gebeurt zelden.” Soms fantaseert ze over wat ze zou doen als ze even vrij was van alle verplichtingen. “Dan zou ik een weekend weggaan met mijn man. Gewoon even niet denken aan boodschappenlijstjes, medicijnen of dokters. Maar zodra ik eraan denk, hoor ik dat stemmetje in mijn hoofd: ‘Wat als er iets gebeurt terwijl jij weg bent?’”

Grenzen stellen

Patricia weet dat ze iets moet veranderen, maar vindt het moeilijk om grenzen te stellen. “Ik ben bang dat mensen me egoïstisch vinden. Dat mijn moeder zich in de steek gelaten voelt. Maar ik merk ook dat ik niet eindeloos door kan gaan. Soms ben ik zo moe dat ik niet meer kan genieten van de momenten die ik wél met haar heb.” Sinds kort praat ze met een maatschappelijk werker, die haar helpt om haar eigen behoeften niet te vergeten. “Zij zei iets wat me raakte: ‘Zorgen voor iemand anders kan alleen als je ook goed zorgt voor jezelf.’ Dat klinkt simpel, maar ik ben het een beetje verleerd.”

Afbeelding: Freepik