Zonder dat ik nog maar een hoofdstuk gelezen heb in het boek Dochters van Mulan van Bettine Vriesekoop, weet ik dat dit boek me zal boeien. Niet alleen de afbeelding op de voorkant en de beschrijving op de achterflap, maar ook de mooie vormgeving en bladspiegel komen aangenaam op mij over.
Na het lezen van de inleiding, waarin Bettine uitlegt hoe ze tot het schrijven van dit boek kwam, weet ik het zeker, het wordt moeilijk dit boek los te laten. Bettine die ik alleen ken van haar tafeltenniskwaliteiten, haar serieuze blik en een enkel televisieprogramma, raakt bij mij de juiste snaar. Ze heeft schrijftalent en weet met de juiste woorden een helder beeld te geven van het onderwerp waarin ze zich heeft verdiept, namelijk de (seksuele) emancipatie van de Chinese vrouw. Haar jarenlange ervaring als China-correspondent en haar passie voor het enorme China, maken haar boek overtuigend en mij als lezer nieuwsgierig .
Het boek is voer voor de geest, ze omschrijft wat de invloed van het Taoïsme en het Confucianisme generaties lang op het handelen van de Chinezen in het algemeen en de vrouwen in het bijzonder heeft gehad. Ook in het hedendaagse China zijn er nog veel invloeden van merkbaar. Het lijkt alsof de Chinese bevolking altijd volgzaam is geweest en dat geldt zeker voor de onderdanigheid van de vrouwen.
Onder het regime van Mao leek er meer een gelijkwaardige relatie tussen man en vrouw te zijn, omdat er geen onderscheid werd gemaakt ten aanzien van de inzet voor het grote gemeenschappelijke doel, een samenleving gebaseerd op het communistisch gedachtengoed. Uiterlijke kenmerken die het verschil tussen man en vrouw zichtbaar maken, werden onder andere door de uniforme kleding beperkt. Wellicht is hierin een verklaring te vinden voor de behoefte van de jonge Chinese vrouw om zich heel modern, supervrouwelijk en uitdagend te kleden. Dit is vooral in de grote steden zichtbaar.
Waar Bettine vooral naar op zoek is in haar boek, is hoe de vrouw zich in de laatste decennia heeft kunnen losweken van haar traditionele rol als moeder, gehoorzame echtgenote en werkende vrouw. Seksualiteit was nauwelijks een onderwerp van gesprek.
Het strenge communistische regime, waaronder de eenkindpolitiek , heeft er toe geleid dat er een ongelijke verhouding is ontstaan tussen het aantal huwbare mannen en vrouwen. In de steden is een overschot aan vrouwen, maar op het platteland is er een tekort. Daar komt bij dat de hedendaagse vrouw hoogopgeleid en zelfbewuster is, waardoor ze kritischer in haar keuze is geworden. De aloude koppelpraktijken van ouders, die een huwelijk arrangeren, bestaan nog wel, maar worden door de jongere generatie niet meer klakkeloos geaccepteerd. Ze willen vrije keuze en een relatie die gebaseerd is op liefde of in sommige gevallen ingegeven door economische motieven. Vrouwen willen ook meerdere seksuele ervaringen hebben om zo hun eigen wensen en behoeften te ontdekken en kennis over hun eigen lichaam op te doen.
De seksuele revolutie die in het Westen al in de 60er jaren plaatsvond, lijkt in China mondjesmaat van de grond te komen. De algehele emancipatie van de Chinese vrouw en haar rol in de samenleving hebben nog een lange weg te gaan. Het juk van de traditionele Chinese opvoeding, huwelijkspraktijken en volgzaamheid moet nog worden afgeschud.
Vrouwen als Hua Mulan en Qui Jin, die in het verleden ‘misstanden’ aan de orde wilden stellen deden dat vaak vermomd als man; zouden ze het hebben gedaan als vrouw, dan zouden ze niet serieus genomen zijn en aangesproken zijn op hun rol als ondergeschikte aan hun man en ouders. Vrouwen met een eigen mening werden niet op waarde geschat en als een gevaar voor de samenleving gezien.
Wat Bettine heel goed laat zien is dat ze veel van het onderwerp afweet, ze heeft zich goed ingelezen en voorbereid, ze heeft gesproken met deskundige vrouwen, die een rol spelen in de veranderende opvattingen van vrouwen over seks en partnerkeuze. Tenslotte heeft ze met Nederlandse studenten een gedegen onderzoek opgezet. Soms leest het boek meer als een roman, dan als een goed geschreven onderzoeksverslag. Mijn complimenten.
Het boek past perfect in deze tijdsgeest. Er is veel aandacht voor China, bijna dagelijks is er iets over te lezen in de krant. Het is een wereldmacht die in de toekomst steeds invloedrijker wordt. Het is interessant om hierbij te volgen hoe de vrouwenemancipatie zich zal ontwikkelen. Een recent artikel in het NRC over kinderopvang*) is een mooi voorbeeld van hoe China om zich heen kijkt en zoekt naar de beste oplossingen en mogelijkheden om die veranderingen vorm te geven.
Titel: Dochters van Mulan
Auteur: Bettine Vriesekoop
Uitgeverij: Brandt
Prijs: € 17,50
BESTEL DIT BOEK OP BOL.COM
*) Het betreft een artikel in NCR handelsblad van 22 maart 2015 over een Nederlandse kinderopvang organisatie die in China onderzoekt hoe zij een rol kan gaan spelen in het verzorgen van kinderopvang. Door de veranderde inzichten over opvang door grootouders, willen veel Chinese echtparen uit de middenklasse een andere opvang voor hun kinderen. Dit sluit naar mijn idee aan bij de veranderende rol van de vrouwen in China.
Lisanne Teeuwen (53), moeder van twee volwassen dochters, leerkracht Taalklas op een basisschool, (inval)leerkracht basisonderwijs en daarnaast nog steeds op zoek naar die ene uitdagende, bij haar talenten passende baan. Een veelheid van passies en hobby’s maken dat ze zich geen seconde verveelt. Op sportief gebied: wandelen, fietsen en roeien. Creatief: kleding maken. Cultureel: museumbezoek en kunstgeschiedenis. Ontspanning: veel lezen, schrijven, muziek en puzzelen. Een boogschutter ten voeten uit.
