Twee bijzondere vrouwen. Cora en Nathalie, al twintig jaar in de bak. Ooit begonnen als gevangenbewaarders van zware criminelen, begeleiden zij nu langgestraften op hun terugkeer in de maatschappij. Damespraatjes sprak hen over hun eerste boek: DE MAN ACHTER DE CRIMINEEL, 30 verhalen van gedetineerden, uitgegeven bij De Brouwerij.
Hoe is het om als vrouw in een mannenwereld te werken?
‘Voorheen was ik secretaresse,’ vertelt Nathalie, ‘en Cora kwam uit de verpleging. Twintig jaar geleden, in het begin van onze loopbaan bij Justitie, was het dan ook een ware cultuurshock. We kwamen uit een heel ander werkveld en dan belandt je opeens in een wereld die je alleen kent van de van de tv. Stel je voor, je werkt op een vleugel waar honderd mannen vastzitten. Een kakofonie van geluiden: schreeuwende mannen, keiharde muziek en constant oproepen van het personeel. Toch hebben wij ons nooit onveilig gevoeld, collega’s houden elkaar in de gaten maar ook gedetineerden zullen bijna nooit een vrouw iets aandoen.’
Waar komt dat door, denk je?
‘Zowel collega’s als gedetineerden beweren dat vrouwen een stukje gezelligheid meebrengen. Maar er zijn ook collega’s – meestal van de oude stempel – die er niet blij mee waren toen er vrouwelijke bewaarders kwamen, omdat ze dachten dat de veiligheid dan in het geding was. Toen wij begonnen was het nog niet zo gebruikelijk om vrouwen in te zetten voor de bewaking van mannen. Vrouwen zouden niet kunnen ingrijpen als er iets aan de hand was. Maar zowel Cora als ik hebben meerdere keren bewezen dat wij ons mannetje wel staan.’
Hebben jullie dat in de praktijk geleerd, is het een gave of hebben jullie een studie gevolgd?
‘Het is waarschijnlijk een combinatie. Je moet geïnteresseerd zijn in mensen, hen de ruimte geven maar ook streng zijn. Bij ons weten de mannen al snel waar ze aan toe zijn, wij scheppen duidelijkheid, maar bejegenen iedereen met respect. Ervaring hebben we opgedaan op verschillende differentiatieafdelingen, maar deden ook de studie HBO-SPH, en allerlei cursussen voor specialisaties.
Hoe zijn jullie op het idee gekomen voor het boek?
‘Tijdens ons werk in de zeer beperkt beveiligde inrichting houden wij veel gesprekken met de mannen die daar verblijven. Het zijn veelal langgestraften die in het kader van hun re- integratie voorbereid worden om opnieuw deel te nemen aan de samenleving. Je kunt je wel voorstellen dat als je jarenlang hebt vastgezeten, dit zowel psychisch als praktisch veel vragen oproept. Door de intensieve gesprekken die wij hadden hoorden wij zulke bijzondere verhalen, dat wij een paar jaar geleden op het idee kwamen om interviews met de gedetineerden te houden, zodat wij hun verhalen konden delen met de buitenwereld. Een van de redenen hiervoor is dat wij een aantal vooroordelen uit de weg wilden ruimen. Niet alle mannen hebben een slechte jeugd gehad, de meesten vertelden juist dat ze uit een liefdevol nest komen. Ook hebben er veel een goede opleiding en een behoorlijke werkervaring.’
Geen slechte jeugd dus, maar waardoor gaat het dan toch mis?
‘Dat is nu juist het bijzondere van dit boek. Alle gedetineerden vertellen hierin heel openhartig hun levensverhaal van de wieg tot de cel. Werkelijk alles komt hierbij aan bod: familie, afkomst, religie, jeugd, school, werk en liefdes. Opvallend daarbij was, hoe stoere mannen tijdens de interviews hun gevoelens toonden, wat in groot contrast staat met het harde leven dat zij hebben geleid. Maar bij het vertellen over hoe je tot het delict kwam waarvoor je uiteindelijk bent veroordeeld, ontkom je niet aan emoties als haat en liefde, verdriet en geluk, angst en moed, rancune en vergeving.’
Welke verhalen hebben de meeste indruk op jullie gemaakt?
‘Mensen die in het buitenland gevangen hebben gezeten vertellen vaak verbijsterende verhalen over mensonterende omstandigheden. Een aantal van hen leefde daar een tijdlang opgesloten in het besef dat zij tot de doodstraf veroordeeld waren. Als je dat leest voel je de doodsangst van die mannen. Dat komt dan heel dichtbij.
Ook zijn wij erg geïnteresseerd in verschillende culturen, we willen weten hoe iemand in en ander land is opgevoed en over bepaalde zaken als uithuwelijking denkt. De problemen waarmee een zestienjarige Turkse jongen bijvoorbeeld te maken krijgt als hij op die leeftijd al met een even jong meisje gedwongen wordt te trouwen, dat is haast onvoorstelbaar. Maar ook hoe iemand in staat is om een ander mens om te brengen.’
Hoe zijn jullie tot een selectie van de interviews gekomen?
‘Bij het uitzoeken van de interviews voor het boek kozen we voor zoveel mogelijk diversiteit. Het zijn verhalen waarbij we veelal sprakeloos waren toen we ze hoorden. Als ik die nu teruglees bezorgen ze me nog steeds kippenvel.’
Prijsvraag
Wij verloten 2 exemplaren van ‘De man achter de crimineel’ onder de lezers van Damespraatjes.
De winnaars zijn:
Yana Roelen
Christine Versteeg-Kramer
Algemene titelinformatie:
Titel: De man achter de crimineel
Ondertitel: 30 verhalen van gedetineerden
Auteurs: Cora Frowijn en Nathalie Vet
Pagina’s: 226
Uitgeverij de Brouwerij
ISBN: 9789078905431
Prijs: 17,50
