Vroeger signaleren, eerder ingrijpen en de regie voeren op één plek. Dat zijn de sleutels voor een effectievere aanpak van vechtscheidingen, zo concludeerde Kinderombudsman Marc Dullaert in zijn adviesrapport ‘Vechtende ouders, het kind in de knel’ dat een tijdje geleden verscheen. Hij pleit voor verplichte mediation, verplichte scheidingseducatie aan ouders, een regierol voor de rechter en het sneller inschakelen van een bijzondere curator die het belang van het kind behartigt.
Jaarlijks besluiten 70.000 stellen met minderjarige kinderen hun relatie te beëindigen. Ongeveer twintig procent van die scheidingen verloopt problematisch. Een kleiner percentage loopt daadwerkelijk uit op een vechtscheiding. In een vechtscheiding verliezen ouders het belang van hun ex-partner en van hun kinderen uit het oog. Geschat wordt dat er op dit moment 16.000 kinderen ernstige last hebben van de scheiding van hun ouders. Jaarlijks komen daar zo’n 3.500 nieuwe kinderen bij.
Ouders aanspreken op verantwoordelijkheid
Uit onderzoek is bekend dat het niet de scheiding op zich is die schadelijk is voor kinderen, maar wel een voortdurende strijd, waarbij ouders elkaar beschuldigen, beschimpen en bevechten. Hun kinderen kampen met angst, verdriet, loyaliteitsconflicten en schuldgevoel. Kinderombudsman Marc Dullaert: “Met dit rapport wil ik allereerst ouders aanspreken op hun verantwoordelijkheid om hun kinderen te beschermen. Wat veel mensen zich niet realiseren is dat het betrekken van kinderen in een vechtscheiding een vorm van kindermishandeling is.”
Vechtscheiding eerder signaleren
Voor zijn nieuwste adviesrapport putte de Kinderombudsman uit de talloze verhalen die bij hem binnen kwamen van ouders, kinderen en grootouders over vechtscheidingen. Daarnaast sprak de Kinderombudsman met tientallen deskundigen, zoals familierechters, advocaten en mediators, psychologen en jeugdzorgprofessionals. “Interessant om te merken was dat vrijwel alle neuzen dezelfde kant op bleken te staan. Iedereen was het erover eens dat een ontluikende vechtscheiding eerder gesignaleerd moet worden, dat er instrumenten moeten komen om ouders eerder te dwingen om de strijd te staken en dat de stem van kinderen sterker moet worden gehoord”, aldus Marc Dullaert. Hij concludeert ook dat er financiële redenen zijn waarom de scheidingsketen nog niet optimaal functioneert.
Perverse prikkel
Dullaert: “Het huidige systeem werkt escalatie in de hand en maakt eindeloos procederen mogelijk. Er is een perverse prikkel omdat advocaten per zitting betaald worden, waardoor het loont om juridische procedures te voeren, in plaats van met elkaar om de tafel te gaan.” De Kinderombudsman pleit daarom voor een fundamenteel andere aanpak. In zijn voorstel worden alle scheidende ouders straks verplicht om minimaal één gesprek met een scheidingsmediator te voeren. Zij volgen verplicht voorlichting over wat een scheiding voor kinderen betekent. Liggen er na drie mediationsessies nog geen ouderschapsafspraken, dan voert de rechter nauw de regie zodat juridische procedures beperkt blijven. Ook benoemt hij dan een bijzondere curator, een rechtsfiguur die de stem van het kind vertolkt, zodat de kinderen in bescherming worden genomen.
“Een radicaal voorstel misschien,” zegt Dullaert, “maar ik ben er van overtuigd dat investeren in overleg en het maken van goede afspraken in een vroeg stadium veel leed bij kinderen én ouders kan voorkomen. Bovendien zal het hoge proceskosten voorkomen. Winst dus zowel voor kinderen als voor de maatschappij als geheel.”
